Artystyczny niedosyt – rozmowa z rzeźbiarzem Pawłem Orłowskim

Tego problemu właściwie  nie da się uniknąć; dla rzeźbiarza jest on tak naturalny i tak samo ważny jak kwestia z czego zostanie wykonana rzeźba, co będzie przedstawiać i jaką tematykę poruszać. Alina Szapocznikow mówiła: „ważne jest ażeby rzeźba nie była przylepiona do muru, wlepiona w kolumnę, ale aby działała przestrzennie. [...] zróbmy rzeźby tak ustawione w przestrzeni, aby można wokół nich tańczyć” – nie bez kozery jest to jedna z najczęściej cytowanych wypowiedzi tej genialnej artystki, bowiem trafia ona w samo sedno rzeźbiarskiej pracy. 

Oczywiście; studia i długoletnia praca rzeźbiarska pozwoliły mi poszerzać zakres swoich kompetencji, także jeśli chodzi o posługiwanie się zróżnicowaną skalą. Nie jest to zresztą nic szczególnego, każdy oddany pracy rzeźbiarz umie wypowiadać się zarówno w małych formatach jak i tych monumentalnych, pomnikowych, wymagających często pracy całego zespołu od projektanta, architekta po wykonawców. Dla mojej twórczości rzeczywiście charakterystyczne są rzeźby małoformatowe. Ich rozmiar brał się m.in. z faktu stosowania tak szlachetnego materiału jakim jest brąz – jeden z moich ulubionych, rzeźbiarskich surowców. Koszty związane z odlewami z brązu nie pozwoliłaby mi raczej na wykonywanie dużej liczby dużych realizacji. Ważna jest także kwestia ekspozycji, o której wspomniałaś w pytaniu. Dla odbiorców i miłośników sztuki łatwiej dostępne są rzeźby, które dobrze będą się prezentować w warunkach domowych, którym nabywca będzie w stanie zapewnić odpowiednią ilość przestrzeni i światła, a to łatwiej osiągnąć przy małogabarytowych obiektach.

Dodałbym, że te nawiązania sięgają nie tylko nowoczesności ale nawet antyku – brąz jest bowiem materiałem o tysiącletniej tradycji, co nie tylko mnie fascynuje, ale także niezwykle motywuje do pracy w tym surowcu. Właśnie fakt jego ponadczasowości, uniwersalności i trwałości jest powodem, dla którego często po niego sięgam. Wzorców wyniesionych ze sztuki modernistycznej nie da się jednak pominąć. Prostota, oszczędność formy, to aspekty, które zawsze doceniałem w sztuce artystów nowoczesnych. Uwidaczniają się one właśnie w najnowszej serii moich prac „Boty”. Ich designerski sznyt widoczny jest nie tylko w budowie ale przede wszystkim w materiale, który – zgodnie z postulatami modernistów – ma być kompatybilny z formą. „Boty” wykonane są ze stali – surowca niezwykle dziś przecież modnego i uniwersalnego, którego surowość, chłód, twardość determinują odbiór tych rzeźb jako stojących na pograniczu sztuki i designu.

Ważnym punktem odniesienia stanowi dla mnie także moja codzienna praca na Wydziale Wzornictwa, gdzie prowadzę pracownię rzeźby. Przebywanie w murach uczelni, kontakt ze studentami i ich nadzwyczaj świeżym podejściem do dziedziny designu jest najlepszym źródłem inspiracji i nie wyobrażam sobie aby ta ożywcza atmosfera nie miała wpływu na moje własne realizacje artystyczne. 

Poza tymi trzema wymienionymi przez Ciebie miejscami pracuję także w przestrzeni domowej, ale także salach muzealnych i na powietrzu. Praca artysty-rzeźbiarza nie trwa od 8:00 do 16:00 i jest to jeden z bardziej komfortowych jak i męczących elementów tego zawodu. Byłbym jednak hipokrytą gdybym zaczął narzekać na tryb mojej pracy, mam bowiem to szczęście, że każda sfera mojego życia przesiąknięta jest sztuką, co daje dużego kopa i motywacji do działania. Samo otoczenie miejsc, w których przebywam na co dzień nie wpływa jednak na moją twórczość na tyle na ile wpływają na nią ludzie. Niezależnie od miejsca to rozmowa z przyjaciółmi, innymi artystami, studentami i rodziną jest dla mnie od zawsze największym impulsem do kreowania czegoś nowego. Jestem artystą dość zachłannym nowych wrażeń, kontaktów, inspiracji, często czuję artystyczny niedosyt, stąd też wynika mój bardzo mobilny sposób pracy. Muszę zmieniać miejsca, bo po pierwsze w każdym z nich wykonuję inne czynności przy realizacji swoich projektów, po drugie we własnych czterech ścianach zwanych atelier mógłbym się po prostu szybko znudzić, a apatia jest tym co – w moim przypadku - zarzyna kreatywność.

Myślę, że pracując w moim ukochanym, inspirującym Krakowie – mieście z długą i ważną tradycją artystyczną już po części spełniam to marzenie o miejscu idealnym. Jeśli chodzi o samą przestrzeń to na pewno musiałaby mieć charakter modułowy, zmienny, taki aby wszystkie elementy były wielofunkcyjne i łatwe do przesuwania, aby były dostosowane do szybkich zmian w aranżacji. Jednocześnie chciałbym w nim zachować pewną intymność i kameralność, tę zapewniłyby ważne dla mnie dzieła sztuki klasyków, jak i zaprzyjaźnionych artystów. Byłaby to przestrzeń całkowicie autorska, stworzona bez wielkiego rozmachu, bardziej praktyczna niż estetyczna.